19 kwietnia 1943 r., w przeddzień święta Pesach, kilkuset bojowników Żydowskiej Organizacji Bojowej stawiło opór wchodzącym do getta Niemcom, dążącym do jego ostatecznej likwidacji. 

W miniony piątek w Warszawie, punktualnie o godz. 12,  syreny rozległy się w całym mieście. Ich dźwięk był znakiem pamięci o uczestnikach i uczestniczkach powstania w getcie warszawskim. Pod pomnikiem Bohaterów Getta na warszawskim Muranowie rozpoczęła się uroczystość obchodów 81. rocznicy tego zrywu. Udział w niej wzięli przedstawiciele władz państwowych i samorządowych, placówek dyplomatycznych i instytucji kultury, organizacji żydowskich i kombatanckich, Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata i mieszkańcy stolicy.

Jedyną przemowę poświęconą bohaterstwu żydowskich bojowników wygłosił prowadzący wydarzenie aktor Andrzej Ferenc. W tym roku nie było wystąpień polityków ani oficjeli. Rabin Polski Michael Schudrich odśpiewał Psalm 13 oraz modlitwy EL Male Rachamim i Kadisz. Chór Kameleon Dzielnicy Mokotów i żeński zespół Euforia wykonały żydowskie pieśni. 

Getto

W utworzonym w 1940 r. getcie warszawskim Niemcy zamknęli ponad 400 tys. Żydów. Dziesiątki tysięcy z nich zmarły z powodu chorób i głodu. W lipcu 1942 r. Niemcy rozpoczęli Wielką Akcję, która była częścią operacji "Reinhard", zakładającą fizyczną likwidację Żydów.
W czasie Wielkiej Akcji wysiedleńczej w warszawskim getcie ponad 250 tys. Żydów wywieziono do obozu zagłady w Treblince, ponad 11 tys. do obozów pracy, a ponad 10 tys. zmarło lub zostało zastrzelonych. Podczas deportacji ok. 8 tys. Żydów przedostało się na tzw. aryjską stronę Warszawy, czyli poza mury getta.
W kwietniu 1943 r., w  chwili wybuchu powstania w getcie warszawskim przebywało od 50 do 60 tys. osób. Byli to głównie ludzie młodzi, bez rodzin, zatrudnieni w niemieckich warsztatach, tzw. szopach. To właśnie młodzi ludzie, nie mający wiele do stracenia postawili zbrojny opór. 

Żydowska Organizacja Bojowa

Pod koniec lipca 1942 r. działacze młodzieżowych ruchów syjonistycznych utworzyli Żydowską Organizację Bojową, na czele której stanął Mordechaj Anielewicz z Ha-Szomer ha-Cair. Do najbardziej znanych przywódców należeli Marek Edelman i Icchak Cukierman ps. Antek. Pierwszy opór powstańcy z ŻOB-u i Żydowskiego Związku Wojskowego postawili już w styczniu 1943 r. 
"Żydzi! Okupant przystępuje do drugiego aktu waszej zagłady! Nie idźcie bezwolnie na śmierć! Brońcie się!" – głosiła ulotka ŻOB.

Powstanie

19 kwietnia 1943 r. niemieckie oddziały wspierane przez czołgi i wozy pancerne ponownie weszły na teren getta. Do walki z nimi stanęło około 300-500 powstańców, mający do dyspozycji kilkadziesiąt sztuk broni, granaty i butelki z benzyną. Regularne bitwy w getcie toczyły się tylko przez pierwsze kilka dni. Opór powstańców utrudniały brak amunicji i celowe podpalenia wszystkich budynków znajdujących się na terenie getta. Bojownicy, wspólnie z ludnością cywilną musieli chować się pod ziemią - w piwnicach, kanałach i specjalnie przygotowanych bunkrach. 8 maja w bunkrze przy ulicy Miłej dowódca ŻOB-u Mordechaj Anielewicz, wspólnie z kilkudziesięcioma powstańcami i cywilami, widząc brak jakiejkolwiek nadziei na zwycięstwo, popełnili samobójstwo.

Dowództwo nad kurczącą się grupą powstańców objął Marek Edelman. Wówczas do pojedynczej wymiany ognia dochodziło już tylko w nocy; w ciągu dnia Żydzi ukrywali się w bunkrach, które Niemcy namierzali podsłuchami, a następnie wpuszczali gaz lub podpalali. 9 maja Edelman z kilkudziesięcioma powstańcami i cywilami zostali ewakuowani kanałami z płonącego getta. Większość z nich zginęła następnie w wyniku denuncjacji, część w walkach partyzanckich, niektórzy wzięli udział w powstaniu warszawskim.

16 maja Jurgen Stroop, dowódca sił niemieckich, zakończył akcję. Znakiem zwycięstwa nad powstańcami i końca dzielnicy żydowskiej w Warszawie było wysadzenie w powietrze Wielkiej Synagogi przy ulicy Tłomackie.
W swoim raporcie Stroop napisał o ujęciu lub zabiciu ponad 56 tys. Żydów, wykryciu 631 bunkrów i deportacji 36 tys. ludzi do obozów pracy.  
Po zakończeniu powstania w ruinach getta wciąż pozostawali ukrywający ludzie - cywile i powstańcy, tzw. gruzowcy. 

Rocznicę powstania w getcie warszawskim upamiętnia akcja "Żonkile" organizowana corocznie 19 kwietnia.